dilluns, 30 d’abril del 2012

Prometeu

Hi han certes explicacions
que no es troben en museus,
i fins i tot hi ha liceus
que no en saben les raons
ni hi troben les solucions.
No són fàcils d’ensenyar
com tampoc de formular
els insòlits rerefons;
i ni tan sols els ateus
calcen just el com va anar
l’origen d’aquests trespeus.
Sort vaig tenir de topar
a la vora d’uns conreus
a un pagès, bon vilatà,
viril a tot demanar,
un dia sortint de Reus...
...

Book IV - XVI. Prometheus 

Rogauit alter tribadas et molles mares
quae ratio procreasset, exposuit senex:
"Idem Prometheus, auctor uulgi fictilis
qui, simul offendit ad fortunam, frangitur,
naturae partes ueste quas celat pudor
cum separatim toto finxisset die,
aptare mox ut posset corporibus suis,
ad cenam est inuitatus subito a Libero;
ubi inrigatus multo uenas nectare
sero domum est reuersus titubanti pede.
Tum semisomno corde et errore ebrio
adplicuit uirginale generi masculo,
et masculina membra adposuit feminis.
Ita nunc libido prauo fruitur gaudio."

Vetllar


Un Soldat dels ben armats
s’escapava de la guàrdia
que havia de fer sens falta
a uns impius executats,
encreuats dalt de la forca.
I a la nits en plena fosca
d’amagat planys escoltava
d’una Vídua que plorava
el cos present que vetllava
i es resistia a enterrar.
De la relicta amarguesa,
llàgrimes per la finestra
la dona una nit vessà,
que allí el Soldat de la llança
amb tota la candidesa,
tenaç de perseverança,
amb sospirs va arreplegar....
...

Appendix XV. Vidua et miles 
Quanta sit inconstantia et libido mulierum

Per aliquot annos quaedam dilectum uirum
amisit et sarchphago corpus condidit;
a quo reuelli nullo cum posset modo
et in sepulchro lugens uitam degeret,
claram assecuta est famam castae coniugis.
Interea fanum qui compilarant Iouis,
cruci suffixi luerunt poenas numini.
Horum reliquias ne quis posset tollere,
custodes dantur milites cadauerum,
monumentum iuxta, mulier quo se incluserat.
Aliquando sitiens unus de custodibus
aquam rogauit media nocte ancillulam,
quae forte dominae tunc adsistebat suae
dormitum eunti; namque lucubrauerat
et usque in serum uigilias perduxerat.
Paulum reclusis foribus miles prospicit,
uidetque egregiam facie pulchra feminam.
Correptus animus ilico succenditur
oriturque sensim ut impotentis cupiditas.
sollers acumen mille causas inuenit,
per quas uidere posset uiduam saepius.
Cotidiana capta consuetudine
paulatim facta est aduenae submissior,
mox artior reuinxit animum copula.
Hic dum consumit noctes custos diligens,
desideratum est corpus ex una cruce.
Turbatus miles factum exponit mulieri.
At sancta mulier "Non est quod timeas" ait,
uirique corpus tradit figendum cruci,
ne subeat ille poenas neglegentiae.
Sic turpitudo laudis obsedit locum.

diumenge, 29 d’abril del 2012

Al gran Isop

De qualsevol faula, el mèrit,
d’Isop és com de cap d’altre;
que cap més lletraferit
trobador, joglar o cantaire
poca cosa hi ha afegit.

Tot el cúmul que s’ha escrit
tampoc han brollat de l’aire,
que més d’un pretén accèssit.

A cap altre cançonaire,..
...
...
Per veure el contingut complet demaneu a
Xeremierdelfrancoli@gmail.com
o encomaneu el llibre a http://www.arolaeditors.com

Liber IV - XXII. Phaedrus

Quid iudicare cogitas, Liuor, modo?
Licet dissimulet, pulchre tamen intellego.
Quicquid putabit esse dignum memoria,
Aesopi dicet; si quid minus adriserit,
a me contendet fictum quouis pignore.
Quem uolo refelli iam nunc responso meo:
siue hoc ineptum siue laudandum est opus,
inuenit ille, nostra perfecit manus.
Sed exsequamur coepti propositum ordinem.

Il·lusòria

De la plebs el més famós
i grandiós Bufó de Roma
n’era un que feia broma
imitant el crit porquí.
El Joglar era enginyós,
tant menut com prou graciós;
el que més feia fruir
al públic més animós.
Grunyia com el grunyir.
I amb les seves paparotes
a la gent, com a bestiotes,
feia rompre en riallotes.
Les seves habilitats
no anaven més lluny d’aquí:
els mims d’efectes doblats,
com és propi d’arlequí.
Sabia tan bé traduir
el so del porc, tan igual,
que un noble, també mesquí,
s’ho empassava com a tal.
Així que aquell principal,
per un bon plat d’escudella,
va adoptar en aquell coquí,
canviant, ell, de carrandella.
Instal·lat a capital,
manso ja com una ovella,
l’abeurava en el canal
ben millor que a ciutadella.
I en burla del seu rivals
de la falç i la corbella,
amb caverna d’animals
el farien competir...
...
...

Liber  V - V. Scurra et Rusticus 

Prauo fauore labi mortales solent
et, pro iudicio dum stant erroris sui,
ad paenitendum rebus manifestis agi.
Facturus ludos diues quidam nobilis
proposito cunctos inuitauit praemio,
quam quisque posset ut nouitatem ostenderet.
Venere artifices laudis ad certamina;
quos inter scurra, notus urbano sale,
habere dixit se genus spectaculi
quod in theatro numquam prolatum foret.
Dispersus rumor ciuitatem concitat.
Paulo ante uacua turbam deficiunt loca.
In scaena uero postquam solus constitit
sine apparatu, nullis adiutoribus,
silentium ipsa fecit expectatio.
Ille in sinum repente demisit caput,
et sic porcelli uocem est imitatus sua,
uerum ut subesse pallio contenderent
et excuti iuberent. Quo facto, simul
nihil est repertum, multis onerant laudibus
hominemque plausu prosequuntur maximo.
Hoc uidit fieri rusticus: "Non mehercule
me uincet" inquit, et statim professus est
idem facturum melius se postridie.
Fit turba maior. Iam fauor mentes tenet
et derisuros, non spectaturos, scias.
Vterque prodit. Scurra degrunnit prior,
mouetque plausus et clamores suscitat.
Tunc simulans sese uestimentis rusticus
porcellum obtegere (quod faciebat scilicet,
sed, in priore quia nil compererant, latens),
peruellit aurem uero, quem celauerat,
et cum dolore uocem naturae exprimit.
Adclamat populus scurram multo similius
imitatum, et cogit rusticum trudi foras.
At ille profert ipsum porcellum e sinu,
turpemque aperto pignore errorem probans:
"En hic declarat quales sitis iudices!"

Tot lligat


Sobre l’esquena instal·lada
a la Cornella portava,
fent cara d’impunitat,
un bon Be que pasturava.
L’Ovella fastiguejada,
cansada d’aquell penjat
que inútilment trasbalsava
li digué a l’hostatjada:
—Ja tinc el dors prou gratat,
en lloc de ser tant pudenta
si et tinguessis per valenta
t’hauries encavallat
al Mastí d’aquest ramat
que no lluny d’aquí s’assenta.
—Això no ho faig de dolenta...
...

Appendix XXVI. Cornix et ouis 

Multos lacessere debiles et cedere fortibus

Odiosa cornix super ouem consederat;
quam dorso cum tulisset inuita et diu,
"Hoc" inquit "si dentato fecisses cani,
poenas dedisses." Illa contra pessima:
"Despicio inermes, eadem cedo fortibus;
scio quem lacessam, cui dolosa blandiar.
ideo senectam mille in annos prorogo."

dissabte, 28 d’abril del 2012

Segons

Un dia, per mal atzar,
celebrant una verbena,
pels seus amics fou preat
de pujar a dalt de l’escena
en un ambient familiar.
Per la flauta ben dotat,
no hi va girar pas l’esquena.
Sent com era aficionat
i vivaç rioler de mena,
pels palmells acompanyat,
de bones va ser escoltat
per gairebé una vintena...
...

Liber V - VII. Princeps Tibicen 

Vbi uanus animus aura captus friuola
arripuit insolentem sibi fiduciam,
facile ad derisum stulta leuitas ducitur.
Princeps tibicen notior paulo fuit,
operam Bathyllo solitus in scaena dare.
Is forte ludis, non satis memini quibus,
dum pegma rapitur, concidit casu graui
necopinus et sinistram fregit tibiam,
duas cum dextras maluisset perdere.
Inter manus sublatus et multum gemens
domum refertur. Aliquot menses transeunt,
ad sanitatem dum uenit curatio.
Vt spectatorum molle est et lepidum genus,
desiderari coepit, cuius flatibus
solebat excitari saltantis uigor.
Erat facturus ludos quidam nobilis.
Is, ut incipiebat Princeps ad baculum ingredi,
perducit pretio precibus ut tantummodo
ipso ludorum ostenderet sese die.
Qui simul aduenit, rumor de tibicine
fremit in theatro: quidam adfirmant mortuum,
quidam in conspectum proditurum sine mora.
Aulaeo misso, deuolutis tonitribus,
di sunt locuti more translaticio.
Tunc chorus ignotum modo reducto canticum
insonuit, cuius haec fuit sententia:
LAETARE INCOLVMIS ROMA SALVO PRINCIPE.
In plausus consurrectum est. Iactat basia
tibicen; gratulari fautores putat.
Equester ordo stultum errorem intellegit
magnoque risu canticum repeti iubet.
Iteratur illud. Homo meus se in pulpito
totum prosternit. Plaudit inludens eques;
rogare populus hunc choro ueniam aestimat.
Vt uero cuneis notuit res omnibus,
Princeps, ligato crure niuea fascia,
niueisque tunicis, niueis etiam calceis,
superbiens honore diuinae domus,
ab uniuersis capite est protrusus foras.

Manumissió

Pot ser la llei injusta?
S’ha d’acceptar tal com és?
T’hauries d’indignar més
quan la sort no se t’ajusta
sense enformar-ne res més
si d’una manera adusta
el mal tort en perdurés?
Per crueltat o inclemència
pot anar tot de través:
resolent la indiferència,
el tedi o l’insuccés...
...

Appendix XX. Aesopus et seruus profugus 

Non esse malo addendum malum

Seruus profugiens dominum naturae asperae
Aesopo occurrit, notus e uicinia.
"Quid tu confusus?" "Dicam tibi clare, pater,
hoc namque es dignus appellari nomine,
tuto querela quia apud te deponitur.
Plagae supersunt, desunt mihi cibaria.
Subinde ad uillam mittor sine uiatico.
Domi si cenat, totis persto noctibus;
siue est uocatus, iaceo ad lucem in semita.
emerui libertatem, canus seruio.
Vllius essem culpae mihi si conscius,
aequo animo ferrem. Nunquam sum factus satur,
et super infelix saeuum patior dominium.
Has propter causas et quas longum est promere
abire destinaui quo tulerint pedes."
"Ergo" inquit "audi: cum mali nil feceris,
haec experiris, ut refers, incommoda;
quid si peccaris? Quae te passurum putas?"
Tali consilio est a fuga deterritus.

divendres, 27 d’abril del 2012

Veritat triomfant

Tot el que s’amaga sota catifa
dels ulls aliens es quedarà en secret:
perversions greus que del món n’és abstret,
ignominioses presumpcions de tifa.

Drets a pagar que s’estalvien tarifa,
passant un temps de l’inrevés a endret.
Mesos i anys caminen a pleret
dissimulant l’ardit de l’enganyifa.

Mentre així és, no surt la Veritat;..
...

Appendix VI. Nihil diu occultum

Simulata interdum vitia prosunt hominibus,
Sed tempore ipso tamen apparet veritas

dijous, 26 d’abril del 2012

Gratcient escarn

En conscient violació,
a la llum de la llanterna
a Júpiter dedicada
va tenir la gran barra
d’anar a encendre-hi l’espelma
per poder tenir claror.
El temple en fosca lluerna
del sagrat foc la lluor...
...


Liber IV - XI. Fur et Lucerna

Lucernam fur accendit ex ara Iouis
ipsumque compilauit ad lumen suum.
Onustus qui sacrilegio cum discederet,
repente uocem sancta misit Religio:
"Malorum quamuis ista fuerint munera
mihique inuisa, ut non offendar subripi,
tamen, sceleste, spiritu culpam lues,
olim cum adscriptus uenerit poenae dies.
Sed ne ignis noster facinori praeluceat,
per quem uerendos excolit pietas deos,
ueto esse tale luminis commercium."
Itaque hodie nec lucernam de flamma deum
nec de lucerna fas est accendi sacrum.
Quot res contineat hoc argumentum utiles
non explicabit alius quam qui repperit.
Significat primum saepe quos ipse alueris
tibi inueniri maxime contrarios;

secundum ostendit scelera non ira deum,
Fatorum dicto sed puniri tempore;
nouissime interdicit ne cum melefico
usum bonus consociet ullius rei.

Estugós

Criats en estables junts
l’Ase i el Porc feien vida.
Mai per res van discutir,
ni un a l’altre es van maldir,
mal que gastessin a munts
amb perdurable rutina
tan diferents els perfums.
Va ser del febrer un dilluns,
quan l’Ase encara dormia,
que es va sentir el fort grunyir
del Porc, que en feien matança...
i d’un cop es va exhaurir
la relació de confiança
sense poder fer el comiat.
Aquell dia, més aviat
de l’hora que n’és costum...
...

Liber V - IV. Asinus et Porcelli Hordeum 

Quidam immolasset uerrem cum sancto Herculi,
cui pro salute uotum debebat sua,
asello iussit reliquias poni hordei.
Quas aspernatus ille sic locutus est:
"Libenter istum prorsus adpeterem cibum,
nisi qui nutritus illo est iugulatus foret." 
Huius respectu fabulae deterritus,
periculosum semper uitaui lucrum.
Sed dicis: "Qui rapuere diuitias, habent." 
Numeremus agedum qui deprensi perierunt;
maiorem turbam punitorum reperies.
Paucis temeritas est bono, multis malo.

dimecres, 25 d’abril del 2012

Escaldats

Usant de sa potestat
va demanar amb insistència
a l’aplec en concurrència
que amb tota sinceritat
li’n diguessin veritat
parlant d’una contingència.
Quan l’opinió li han donat
revelant-li confidència,
resulta fort enfadat
demostrant afectació
per escoltar una evidència
en bona fe i ben fundat.
Els castiga amb intenció
per aquella inconveniència.
Els altres prenen paciència
per aquella disjunció,
i ell queda tranquil·litzat
quan li ha passat la urgència.
Més envant, el temps passat,..
...


Appendix XVII. Aesopus et domina 

Quam noceat saepe uerum dicere

Aesopus turpi cum seruiret feminae,
quae se expingendo totum tricaret diem,
uestem uniones aurum argentum sumeret,
nec inueniret digito qui se tangeret,
"Licetne paucis?" inquit. "Dicas." "Censeo,
quiduis efficies, cultum se deposueris."
"Adeone per me uideor tibi meliuscula?"
"Immo, ni dederis, sponda cessabit tua."
"At non cessabunt latera" respondit "tua";
et obiurgari iussit ferulis garrulum.
Post paulo armillam tollit fur argenteam.
Eam non apparere ut dictum est mulieri,
omnes furore plena uocat, et uerbera
proponit grauia, uerum si non dixerint.
"Aliis minare; me" inquit "non falles, era;
flagris sum caesus , uerum quia dixi modo."

Tot d'un plegat

Si bé tenia eloqüència,
amb confusa cridadissa,
feia tot sol un escàndol.
Repetia bramadissa,
que emmenava fins l’amència,
amb el comport d’un bàmbol.
Convertia l’onomància
i les qüestions més ignotes
en un discurs d’importància
que enfurismava als patriotes.
Ajuntant la irrellevància,
arguments i cordabotes,
que apinyava amb qualque mància,
i agitant fins l’aberrància
defeccions i faltes totes...
pel seu cúmul de jactància
provocava grans riotes.
Desbaratat de bagols,
quasi ningú l’entenia,
i en parlar d’algaravia,..
...


Liber IV - XXIV. Mons Parturiens

Mons parturibat, gemitus immanes ciens,
eratque in terris maxima expectatio.
At ille murem peperit. Hoc scriptum est tibi,
qui, magna cum minaris, extricas nihil.

dimarts, 24 d’abril del 2012

Del puny estret


Al terra com qui s’enterra,
diligent i feinerosa,
excavava la Rabosa
un forat per fer-s’hi el cau.
Així com la sorra esquerpa
d’aquell clot avança i rau,
va a parar en una caverna
d’un Dragó que s’hi escau.
En el fons d’aquella cova,
per la seva gran sorpresa,
resulta que s’hi revela
que s’hi guarda un gran tresor.
Quan la Guineu va i el troba
del Drac treu tot son ardor;
amb mal esguard s’hi oposa,
i s’hi enfronta amb gran remor.
—No t’apuris amic meu,
per mi això no té valor.
I ara tampoc te m’enfadis
si et pregunto de tot cor:...
...



Liber IV - XXI. Vulpis et Draco

Vulpes cubile fodiens dum terram eruit
agitque pluris altius cuniculos,
peruenit ad draconis speluncam ultimam,
custodiebat qui thesauros abditos.
Hunc simul aspexit: "Oro ut inprudentiae
des primum ueniam; deinde si pulchre uides
quam non conueniens aurum sit uitae meae,
respondeas clementer: quem fructum capis
hoc ex labore, quodue tantum est praemium
ut careas somno et aeuum in tenebris exigas?"
"Nullum" inquit ille, "uerum hoc ab summo mihi
Ioue adtributum est." "Ergo nec sumis tibi
nec ulli donas quidquam?" "Sic Fatis placet."
"Nolo irascaris, libere si dixero:
dis est iratis natus qui est similis tibi."
Abiturus illuc quo priores abierunt,
quid mente caeca miserum torques spiritum?
Tibi dico, auare, gaudium heredis tui,
qui ture superos, ipsum te fraudas cibo,
qui tristis audis musicum citharae sonum,
quem tibiarum macerat iucunditas,
obsoniorum pretia cui gemitum exprimunt,
qui dum quadrantes aggeras patrimonio
caelum fatigas sordido periurio,
qui circumcidis omnem inpensam funeris,
Libitina ne quid de tuo faciat lucri.

dilluns, 23 d’abril del 2012

Leri-leri

Poca mandra i poca nyerra:
el pagès millor a la terra
i el militar a la guerra.
Això tenia ben clar
quan fent farratge dels mills
amb la dalla de segar
lluny estava de perills,
zitzània no vol sembrar.
Al seu mas, doncs, va arribar
una Llebre fugitiva
que un Caçador perseguia
amb les ganes d’encalçar.
Als ulls d’aquell masover,
quan la bèstia allí va ser,
cansada i dubitativa,
al bardissar s’amagà.
—No em delatis —va xistar
amb la veu caritativa—.
—Com t’hauria d’acusar,
sent una bèstia tan bona,
i t’hauria de lliurar
a qui només perdigona?
Arriba el de l’escopeta.
Esfereït, sens saludar,
per sa presa s’interessa
i ho pregunta al que allí està.
Com que ja ho havia promès,
de la boca no diu res
i senyala amb la mà dreta...
...

Appendix XXVIII. Lepus et bubulcus

Multos uerbis blandos esse, pectore infideles
Cum uenatorem celeri pede fugeret lepus
et a bubulco uisus ueprem inreperet:
"Per te oro superos perque spes omnes tuas,
ne me indices, bubulce; nihil umquam mali
huic agro feci." Et rusticus: "Ne timueris;
late securus." Iamque uenator sequens:
"Quaeso, bubulce, numquid huc uenit lepus?"
"Venit, sed abiit hac ad laeuam," et dexteram
demonstrat nutu partem. Venator citus
non intellexit seque e conspectu abstulit.
Tunc sic bubulcus: "Ecquid est gratum tibi,
quod te celaui?" "Linguae prorsus non nego
habere atque agere maximas me gratias;
uerum oculis ut priueris opto perfidis."

Testament

Les tres Filles d’un Patrici
a qui sobrava de tot
a son pare demanaren
que les deixes arreglades
amb cadascuna el seu dot.
De les tres una té ofici,
les altres són cap de brot:
a les eines no s’atansen,
que estan ben acostumades
a no donar ni un mal cop.
Ni primerenc ni novici,
no troben pas fadrinot,
però totes es preparen
a embolicar les mortalles
i aviat ficar-lo al clot.
Així com l’home envellia
va escriure en un llegat
que a una d’elles cediria
oripells i plata fina,
espills, la seda i el gat...
...

Liber IV - V. Testamentum

Plus esse in uno saepe quam in turba boni
narratione posteris tradam breui.
Quidam decedens tres reliquit filias,
unam formosam et oculis uenantem uiros,
at alteram lanificam et frugi rusticam,
deuotam uino tertiam et turpissimam.
Harum autem matrem fecit heredem senex
sub condicione, totam ut fortunam tribus
aequaliter distribuat, sed tali modo:
"Ni data possideant aut fruantur"; tum "simul
habere res desierint quas acceperint,
centena matri conferant sestertia."
Athenas rumor implet, mater sedula
iuris peritos consulit; nemo expedit
quo pacto ni possideant quod fuerit datum,
fructumue capiant; deinde quae tulerint nihil
quanam ratione conferant pecuniam.
Postquam consumpta est temporis longi mora,
nec testamenti potuit sensus colligi,
fidem aduocauit iure neglecto parens.
Seponit moechae uestem, mundum muliebrem,
lauationem argenteam, eunuchos glabros;
lanificae agellos, pecora, uillam, operarios,
boues, iumenta et instrumentum rusticum;
potrici plenam antiquis apothecam cadis,
domum politam et delicatos hortulos.
Sic destinata dare cum uellet singulis
et adprobaret populus, qui illas nouerat,
Aesopus media subito in turba constitit:
"O si maneret condito sensus patri,
quam grauiter ferret quod uoluntatem suam
interpretari non potuissent Attici!"
Rogatus deinde soluit errorem omnium:
"Domum et ornamenta cum uenustis hortulis
et uina uetera date lanificae rusticae;
uestem, uniones, pedisequos et cetera
illi adsignate uitam quae luxu trahit;
agros et uillam et pecora cum pastoribus
donate moechae. Nulla poterit perpeti
ut moribus quid teneat alienum suis.
Deformis cultum uendet ut uinum paret;
agros abiciet moecha ut ornatum paret;
at illa gaudens pecore et lanae dedita
quacumque summa tradet luxuriam domus.
Sic nulla possidebit quod fuerit datum,
et dictam matri conferent pecuniam
ex pretio rerum quas uendiderint singulae."
Ita quod multorum fugit inprudentiam
unius hominis repperit sollertia.  

diumenge, 22 d’abril del 2012

Acompliment

Dilemes en convenir,
melangies, xafogors,
cortesies i favors,
són males de dirimir
quan s’ha d’escollir entre dos.

No es pot servir a dos senyors
no cridant a mals majors:
a un o a l’altre has de fallir.
Quan es tracta de senyores,
si vols arribar a complir,
ja em diràs com ho millores
per sortir-ne ben lliurat,
que raons d’ambigüitat
son molt males assessores
per guanyar en felicitat
en matèries ardoroses...
...
...
Per veure el contingut complet demaneu a
Xeremierdelfrancoli@gmail.com
o encomaneu el llibre a http://www.arolaeditors.com

Appendix XXVII. Socrates et seruus nequam 

Nullum maledictum esse grauius conscientia

Cum seruus nequam Socrati male diceret,
uxorem domini qui corrupisset sui,
idque ille sciret notum circumstantibus,
"Places tibi" inquit "quia cui non debes places;
sed non impune, quia cui debes non places."

Musaranyàquia

Entre les més grans batalles
que hauran passat als anals,
la de Mosteles i Rates
deu ser de les principals.
Representen els murals
de les grans mansions romanes,
en pintures colossals,
èpiques sobrehumanes:
Dues forces vertebrals
col·lidides i enfrontades
que en moviments desiguals
s’oposen força abrivades.
En una de les mirandes
sostenen en cadirals
les garrepes granducals
presidint les afolcades.
Les múrides que les manen
porten al cap les senyals
de punxants protuberàncies
com a tricornis triomfals.
Els comandants oficials
que les testes engalanen
no es mouen dels cadafals
decretant les ordenances.
Sent les Mosteles més llargues,
quan ensenyen els queixals,
de res serveixen les banyes
ni crestes artificials...
...


Liber  IV - VI. Pugna Murium et Mustelarum 


Cum uicti mures mustelarum exercitu
(historia, quot sunt, in tabernis pingitur)
fugerent et artos circum trepidarent cauos,
aegre recepti, tamen euaserunt necem:
duces eorum, qui capitibus cornua
suis ligarant ut conspicuum in proelio
haberent signum quod sequerentur milites,
haesere in portis suntque capti ab hostibus;
quos immolatos uictor auidis dentibus
capacis alui mersit tartareo specu.
Quemcumque populum tristis euentus premit,
periclitatur magnitudo principium,
minuta plebes facili praesidio latet.

divendres, 20 d’abril del 2012

Inconcús


Passejant anaven dos
pel fortuït cas de fer un vol,
sens recelar de cap dany
ni sentiment sospitós.
En un estret viarany
d’un costerut corriol,
tot d’un cop, es troba sol
al davant d’un lladregot.
Ha caigut en el bertrol;
on serà qui era Company?...
...


Liber V - II. Duo Milites et Latro
Duo cum incidissent in latronem milites,
unus profugit, alter autem restitit
et uindicauit sese forti dextera.
Latrone excusso timidus accurrit comes
stringitque gladium, dein reiecta paenula
"Cedo" inquit "illum; iam curabo sentiat
quos attemptarit." Tunc qui depugnauerat:
"Vellem istis uerbis saltem adiuuisses modo;
constantior fuissem uera existimans.
Nunc conde ferrum et linguam pariter futilem.
Vt possis alios ignorantes fallere,
ego, qui sum expertus quantis fugias uiribus,
scio quam uirtuti non sit credendum tuae." 
Illi adsignari debet haec narratio,
qui re secunda fortis est, dubia fugax.

Impudicícia

De natural li mancava promesa
senyalant preu als amors que professa:
era la seva condició.
D’un obrir i tancar de balda,
amb força immoderació,
el seduïa per paraula
incitant a la passió.
D’irreprimible efusió
una vegada i una altra,
amb tota desaprensió,
al jove amant s’entregava
d’exuberant profusió...
...

Appendix XXIX. Meretrix et iuuenis 

Multa esse nobis iocunda quae tamen sunt incommoda

Cum blandiretur iuueni meretrix perfida,
et ille laesus multis saepe iniuriis
tamen praeberet sese facilem mulieri,
sic insidiatrix: "Omnes muneribus licet
contendant, ego te plurimi facio tamen."
Iuuenis recordans quotiens deceptus foret:
"Lubenter," inquit, "mea lux, hanc uocem audio,
non quod fidelis, sed quod iucunda est mihi.

Costums i ferums

A l’assemblea canina
va quedar per majoria
i a l’acta ben reflectit:
“Volent portar millor vida
que la de passar-se el dia
amb pa pansit i florit,
els Gossos, en grup reunit,
per sortir de la misèria,
decideix portar sa dèria
a gran instància divina.”
Pel bon pedigrí escollits,
van ser els Cans més instruïts
a conforma l’ambaixada;
i es posen a remuntar
del Mont Olimp l’escalada...
...

Liber IV - XIX. Canes Legatos Miserunt ad Iouem 

Canes legatos olim misere ad Iouem
meliora uitae tempora oratum suae,
ut sese eriperet hominum contumeliis,
furfuribus sibi consparsum quod panem darent
fimoque turpi maxime explerent famem.
Profecti sunt legati non celeri pede;
dum naribus scrutantur escam in stercore,
citati non respondent. Vix tandem inuenit
eos Mercurius et turbatos adtrahit.
Tum uero uultum magni ut uiderunt Iouis,
totam timentes concacarunt regiam.
Vetat dimitti magnus illos Iuppiter;
propulsi uero fustibus uadunt foras.
....................................
mirari sibi legatos non reuertier;
turpe aestimantes aliquid commissum a suis,
post aliquod tempus alios ascribi iubent.
Rumor cacatus superiores prodidit;
timentes rursus aliquid ne simile accidat,
odore canibus anum, sed multo, replent.
Mandata dant; legati mittuntur; statim
abeunt; rogantes aditum continuo impetrant.
Consedit genitor tum deorum maximus
quassatque fulmen; tremere coepere omnia.
Canes confusi, subitus quod fuerat fragor,
repente, odore mixto cum merdis, cacant.
Di clamant omnes uindicandam iniuriam.
Sic est locutus ante poenam Iuppiter:
"Non est legatos regis non dimittere,
nec est difficile poenas culpae imponere.
Sed hoc feretur pro ludibrio praemium:
non ueto dimitti, uerum cruciari fame,
ne uentrem continere non possint suum.
Illi autem qui miserunt bis tam futtiles
numquam carebunt hominum contumelia." 
Ita nunc legatos expectantes posteri,
nouum ut uenire quis uidet culum olfacit.

dimecres, 18 d’abril del 2012

Ardidesa


Es va cobrir de farina
Com una mortalla blanca
Aquella  mustela vella
Que de jova era tant fina
I que ha caçar ja no alcança

Una rata que joguina
Tota incauta s'hi atansa
Ben depressa que amorcella

Com una fura dolenta
I a la panxa se l'endrapa


Una segona hi arriba
I se l'empassa sencera
Elimina a una tercera
Tant prompte com allí hi passa
I es posa a esperar la quarta

De jova prou que corria
...

Liber IV - II. Mustela et Mus

Ioculare tibi uidemur: et sane leui,
dum nil habemus maius, calamo ludimus.
Sed diligenter intuere has nenias;
quantum in pusillis utilitatem reperies!
Non semper ea sunt quae uidentur: decipit
frons prima multos, rara mens intellegit
quod interiore condidit cura angulo.
Hoc ne locutus sine mercede existimer,
fabellam adiciam de mustela et muribus.
Mustela, cum annis et senecta debilis
mures ueloces non ualeret adsequi,
inuoluit se farina et obscuro loco
abiecit neclegenter. Mus, escam putans,
adsiluit et comprensus occubuit neci;
alter similiter, deinde perit et tertius.
post aliquot uenit saeculis retorridus,
qui saepe laqueos et muscipula effugerat;
proculque insidias cernens hostis callidi,
"Sic ualeas," inquit, "ut farina es, quae iaces!"

Cassandra

Efímer és el present
que res s’hi queda ni està
i el que passa se’ns en va
com la pols s’emporta el vent.
Cassandra, filla de Príam,
va obtenir els grans poders
d’augurar en temps d’envant
esdeveniments i afers.
Sacerdotessa oficiant
enlluerna i profetitza
amb sa bellesa radiant
fins que als deus escandalitza...
...

Liber III - X. Poeta de Credere et non Credere
Periculosum est credere et non credere.
Vtriusque exemplum breuiter adponam rei.
Hippolytus obiit, quia nouercae creditum est;
Cassandrae quia non creditum, ruit Ilium.
Ergo exploranda est ueritas multum, prius
quam stulte praua iudicet sententia.
Sed, fabulosam ne uetustatem eleues,
narrabo tibi memoria quod factum est mea.
Maritus quidam cum diligeret coniugem,
togamque puram iam pararet filio,
seductus in secretum a liberto est suo,
sperante heredem suffici se proximum.
qui, cum de puero multa mentitus foret
et plura de flagitiis castae mulieris,
adiecit, id quod sentiebat maxime
doliturum amanti, uentitare adulterum
stuproque turpi pollui famam domus.
Incensus ille falso uxoris crimine
simulauit iter ad uillam, clamque in oppido
subsedit; deinde noctu subito ianuam
intrauit, recta cubiculum uxoris petens,
in quo dormire mater natum iusserat,
aetatem adultam seruans diligentius.
Dum quaerunt lumen, dum concursant familia,
irae furentis impetum non sustinens
ad lectum uadit, temptat in tenebris caput.
Vt sentit tonsum, gladio pectus transigit,
nihil respiciens dum dolorem uindicet.
Lucerna adlata, simul adspexit filium
sanctamque uxorem dormientem [illum prope],
sopita primo quae nil somno senserat,
representauit in se poenam facinoris
et ferro incubuit quod credulitas strinxerat.
Accusatores postularunt mulierem,
Romamque pertraxerunt ad centumuiros.
Maligna insontem deprimit suspicio,
quod bona possideat. Stant patroni fortiter
causam tuentes innocentis feminae.
A diuo Augusto tum petiere iudices
ut adiuuaret iuris iurandi fidem,
quod ipsos error implicuisset criminis.
Qui postquam tenebras dispulit calumniae
certumque fontem ueritatis repperit,
"Luat" inquit "poenas causa libertus mali;
namque orbam nato simul et priuatum uiro
miserandam potius quam damnandam existimo.
Quod si delata perscrutatus crimina
paterfamilias esset, si mendacium
subtiliter limasset, a radicibus
non euertisset scelere funesto domum."
Nil spernat auris, nec tamen credat statim,
quandoquidem et illi peccant quos minime putes,
et qui non peccant impugnantur fraudibus.
Hoc admonere simplices etiam potest,
opinione alterius ne quid ponderent.
Ambitio namque dissidens mortalium
aut gratiae subscribit aut odio suo.
Erit ille notus quem per te congnoueris.
Haec exsecutus sum propterea pluribus,
breuitate nimia quoniam quosdam offendimus.

dimarts, 17 d’abril del 2012

Hàbits


Costum farà veure llum
on tan sols no hi ha que fum,
recitava un dia un rapsoda.
Havent-se posat de moda
les barbes estilitzades
entre el general cabrum,
decidiren les femelles,
d’entre el gentiu de la tropa,
igualar-se totes elles
amb els de capell de copa:
afigurar-se amb els mascles
com el lli aparenta estopa...
...


Liber  IV - XVII. De Capris Barbatis
Barbam capellae cum impetrassent ab Ioue,
hirci maerentes indignari coeperunt
quod dignitatem feminae aequassent suam.
"Sinite," inquit, "illas gloria uana frui
et usurpare uestri ornatum muneris,
pares dum non sint uestrae fortitudini."
Hoc argumentum monet ut sustineas tibi
habitu esse similes qui sunt uirtute impares.

dilluns, 16 d’abril del 2012

Migrar

Pel camp anava tot sola
una Guineu afamada
i rere la corretjola
sola i verna s’hi estava
fent-se el niu la Terrerola.
De poc lluny veu com s’envola
d’impetuosa alenada
a una alçada judiciosa.
I dessobre d’on es troba
planejant se la mirava.
—No te’n vagis: baixa, dona,
que no et veig prou bé la ploma!...
...


Appendix XXXII. Terraneola et uulpes 

Prauis non esse fidem adhibendam

Auis quam dicunt terraneolam rustici,
in terra nidum quia componit scilicet,
forte occucurrit improbae uulpeculae,
qua uisa pennis altius se sustulit.
"Salue," inquit illa, "cur me fugisti obsecro?
Quasi non abunde sit mihi in prato cibus,
grilli, scarabaei, locustarum copia;
nihil est quod metuas, ego te multum diligo
propter quietos mores et uitam probam."
Respondit cantrix: "Tu quidem bene praedicas,
in campo non par, par sum sublimis tibi.
Quin sequere; tibi salutem hic committo meam."

diumenge, 15 d’abril del 2012

Habilitat


No porta felicitat
menar vida plasentera;
quan el desig s'abastat
s'enyora una altra quimera.

El Castor això ja sap
quan per ell van de cacera
i la gossada sencera,...
...


Appendix XXX. Fiber 

Multi uiuerent se salutis gratia parui facerent fortunas

Canes effugere cum iam non possit fiber
(Graeci loquaces quem dixerunt castorem
et indiderunt bestiae nomen dei,
illi qui iactant se uerborum copia),
abripere morsu fertur testiculos sibi,
quia propter illos sentiat sese peti.
Diuina quod ratione fieri non negem;
uenator namque simul inuenit remedium,
omittit ipsum persequi et reuocat canes.
Hoc si praestare possent homines, ut suo
uellent carere, tuti posthac uiuerent;
haud quisquam insidias nudo faceret corpori.